چرا باید سونوگرافی پروستات انجام دهیم؟
تصویربرداری پروستات به کمک امواج صوتی برای تولید تصاویری از غده پروستات مردان زمانی صورت می‌گیرد که بیمار با علائمی همچون مشکل در ادرار کردن یا مشکلاتی در آزمایش خون مواجه می‌شود. همچنین پزشک برای بررسی ندول یافت شده هنگام معاینه رکتوم، تشخیص ناهنجاری‌ها و تغییر اندازه غده نیز از این روش استفاده می‌کند. بنابراین سونوگرافی پروستات روشی ایمن و غیرتهاجمی است و اشعه آن ضرری برای بدن ندارد.
برای تصویربرداری از پروستات به آمادگی خاصی نیاز ندارید؛ تنها باید لباس‌های راحت و آزاد بپوشید. در برخی از موارد نیز شاید به پوشیدن به لباس‌های تنگ نیاز باشد. در این صورت پزشک از شما می‌خواهد که به پهلو دراز بکشید و زانوها را به سمت قفسه سینه خود جمع کنید.
پزشک برای تصویربرداری باکیفیت بالا از یک مبدل اولتراسوند یا یک استوانه پلاستیکی به اندازه یک انگشت استفاده می‌کند. اگر نیاز به بیوپسی باشد، از مصرف آسپرین و سایر داروهای رقیق‌کننده خون به مدت یک هفته قبل از عمل بپرهیزید. همچنین شاید برای تمیز کردن روده‌ها نیاز به تنقیه باشد؛ اما به‌طورکلی تصویربرداری از پروستات چگونه انجام می‌شود؟
سونوگرافی پروستات چگونه است؟
تصویربرداری اولتراسوند یا سونوگرافی پروستات نوعی آزمایش غیرتهاجمی است که به پزشک در تشخیص شرایط و وضعیت بیمار کمک بسیاری می‌کند. این روش ایمن و بدون درد است و برای انجام مراحل آن از یک پروب کوچک به نام مبدل و ژل روی پوست استفاده می‌شود.
در این مرحله امواج صوتی با فرکانس بالا از طریق کاوشگر و ژل به بدن انسان منتقل می‌شود. سپس کاوشگر صداهایی که بازمی‌گردند را جمع‌آوری کرده و درنهایت کامپیوتر امواج به‌دست‌آمده را به تصویر تبدیل می‌کند.
در این روش از اشعه ایکس استفاده نمی‌شود، به همین دلیل ضرری به بدن نمی‌رسد. با توجه به اینکه تصویربرداری توسط اولتراسوند در لحظه صورت می‌گیرد، ساختار و حرکت اندام‌های داخلی بدن به‌درستی نمایش داده می‌شوند. همچنین این تصاویر جریان خون در رگ‌های خونی را نمایش می‌دهد.
سونوگرافی از پروستات که سونوگرافی ترانس رکتال نیز نامیده می‌شود، تصاویری از غده پرستات و بافت اطراف آن را ارائه می‌دهد. در این روش پزشک با قرار دادن یک پروپ اولتراسوند در رکتوم بیمار را معاینه می‌کند. سپس کاوشگر امواج صوتی را از طریق دیواره راست‌روده به غده پروستات که دقیقاً در جلوی راست‌روده قرار دارد، می‌فرستد و دریافت می‌کند. کل زمان سونوگرافی در مدت 20 دقیقه انجام می‌شود.
تصویربرداری پروستات چه کاربردی دارد؟
برای سونوگرافی ترانس رکتال پزشک از بیمار می‌خواهد که به پهلو دراز بکشد و زانوهای خود را خم کند. سپس یک پوشش یکبار مصرف روی مبدل قرار داده می‌شود و بعد دستگاه از طریق مقعد وارد بدن شده و در رکتوم قرار می‌گیرد. در این روش تصاویر از زوایای مختلفی گرفته می‌شود که نتایج به‌دست‌آمده دقیق باشند. اغلب پزشکان سونوگرافی ترانس رکتال غده پرستات را برای تشخیص موارد زیر پیشنهاد می‌دهند:
- تشخیص اختلالات درون پروستات؛
- تعیین تغییر سایز پروستات؛
- تشخیص رشد غیرطبیعی در غده پروستات؛
- کمک به تشخیص علت ناباروری در مردان؛
- بررسی بیشتر با توجه به نتایج آزمایش خون؛
- مشاهده خون درد ادرار؛
- لمس توده یا گره؛
- علت مشکل در ادرار کردن.
یکی از کاربردهای اساسی سونوگرافی پروستات برای تعیین این است که آیا غده بزرگ شده یا خیر. در بیشتر موارد بزرگ شدن این غده می‌تواند به‌عنوان هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) در نظر گرفته شود؛ در این صورت پزشک برای درمان برنامه‌ریزی می‌کند. همچنین اگر پزشک ندولی را در طول معاینه فیزیکی معمول یا معاینه غربالگری سرطان پروستات احساس کند، برای تشخیص بهتر سونوگرافی را تجویز می‌کند.
با توجه به اینکه سونوگرافی تصاویر لحظه‌ای و واقعی ارائه می‌دهد، می‌تواند هنگام بیوپسی سوزنی نیز کمک زیادی به پزشک کند. لازم به ذکر است در بیوپسی سوزنی از یک سوزن برای نمونه‌برداری از بافت سلول‌های ناحیه غیرطبیعی در غده پروستات برای آزمایش‌های بعدی استفاده می‌شود.
آیا نیاز به انجام مجدد سونوگرافی پروستات است؟
به‌طور معمول رادیولوژیست به تفسیر و نظارت معاینات رادیولوژی می‌پردازد و تصاویر را تجزیه و تحلیل می‌کند. درنهایت رادیولوژیست گزارش نهایی را امضا می‌کند و در اختیار پزشکی که تصویربرداری را تجویز کرده است، می‌گذارد.
ممکن است پزشک پس از بررسی به این نتیجه برسد که به معاینه بعدی نیاز دارید؛ البته در این صورت پزشک علت را توضیح خواهد داد. در برخی از موارد در معاینه‌های بعدی یک مشکل بالقوه را با استفاده از تجهیزات دقیق‌تر و به‌روزتر تشخیص می‌دهند.
همچنین انجام این معاینات به پزشک می‌گوید که آیا در طول زمان تغییری در غده پروستات صورت گرفته است یا خیر. توجه کنید که انجام معاینات بعدی بهترین راه برای تشخیص میزان اثرپذیری دارو و نوع درمان است.
محدودیت‌های تصویربرداری پروستات چیست؟
با توجه به آمارهای به‌دست‌آمده اغلب سونوگرافی از پروستات برای افراد بالای 40 سال توصیه می‌شود. اما کسانی که رکتوم خود را طی جراحی برداشته‌اند، کاندیدای مناسبی برای سونوگرافی پروستات نیستند؛ زیرا در این نوع سونوگرافی اغلب نیاز به قرار دادن پروپ در راست‌روده است؛ البته امکان دارد رادیولوژیست غده پروستات را با قرار دادن پروپ تصویربرداری اولتراسوند معمولی روی پوست، بین پاها و پشت کیسه بیضه بیمار انجام دهد.
در روش دوم امکان انجام سونوگرافی وجود دارد؛ اما نتایج به‌دست آمده از روش ترانس رکتال دقیق‌تر است. همچنین انجام ام آر آی از لگن به‌عنوان آزمایش تصویربرداری جایگزین نیز پیشنهاد می‌شود.
چگونه برای سونوگرافی از پروستات آماده شویم؟
برای انجام سونوگرافی پروستات نیاز به اقدام خاصی نیست. این روش معمولاً سرپایی است که کمتر از یک ساعت زمان می‌برد. اغلب پزشکان، بیمار را به بیمارستان یا کلینیکی که دستگاه مجهزی برای این کار دارند، ارجاع می‌دهند. برخی از دستورالعمل‌های لازم برای انجام سونوگرافی از غده پروستات به شرح زیر هستند:
- چند ساعت قبل از سونوگرافی غذا نخورید؛
- چند ساعت پیش از سونوگرافی تنقیه کنید که روده‌ها پاک‌سازی شوند؛
- از مصرف داروهایی که باعث رقیق شدن خون می‌شوند، خودداری کنید؛
- در روز سونوگرافی از پوشیدن لباس‌های تنگ بپرهیزید؛
- اگر استرس دارید، با توجه به نظر پزشکتان آرام‌بخش مصرف کنید.
اگر برای اولین بار است که سونوگرافی از پروستات را انجام می‌دهید و کمی نگرانی دارید، بهتر است یک نفر همراهتان باشد.
سونوگرافی از پروستات چقدر دقیق است؟
سونوگرافی پروستات یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص بیماری است. این روش دقت بالاتری نسبت به اشعه ایکس دارد؛ درواقع تکنسین به کمک حرکت دادن مبدل داخل رکتوم، تغییرات را به‌طور آنی مشاهده می‌کند. به همین دلیل این روش بسیار بهتر از تصویربرداری سریع همچون اشعه ایکس است.
اگر در این روش پزشک معتقد باشد که بیمار سرطان دارد، آزمایش آنتی‌ژن اختصاصی پروستات یا PSA را توصیه می‌کند. در این روش مقدار پروتئین موجود در خون بررسی می‌شود. توجه کنید که سطوح بالای PSA امکان دارد نشانه‌ای از سرطان باشد.
سخن آخر
همان‌گونه که خانم‌های بالای 40 سال به‌طور سالانه ماموگرافی را انجام می‌دهند، بهتر است آقایان نیز با توجه به نظر پزشک سونوگرافی پروستات را انجام دهند. در این روش غیرتهاجمی و ایمن اطلاعات مفیدی همچون تغییر اندازه غده پروستات در اختیار پزشک قرار داده می‌شود. سونوگرافی از پروستات دردی را به همراه ندارد و در سریع‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود. این روش نتایج دقیق‌تری را نسبت به ام آر آی یا اشعه ایکس به پزشک می‌دهد؛ اما گاهی برای بررسی‌های بیشتر انجام آزمایش‌های دیگر نیز به بیمار پیشنهاد می‌شود.