همه چیز در مورد اختلالات رحم و انواع آن

آیا با اختلالات رحم آشنا هستید؟ آیا می‌دانستید اختلالات رحمی عامل اصلی سقط جنین هستند؟ اختلالات رحمی اغلب به‌صورت مادرزادی یا ژنتیکی و وجود ناهنجاری‌هایی در ساختمان رحم در برخی از زنان به وجود می‌آید. در ادامه کمی بیشتر با این نوع اختلالات آشنا می‌شویم.

اختلالات رحم

بسیاری از بیماری‌ها و عوامل رحم را تحت تأثیر قرار می‌دهند و ممکن است رحم را بیمار کنند. معمولاً علائم بیماری‌های رحمی با یکدیگر مشابه است و ممکن است شامل درد در ناحیه لگن و زیر شکم باشد و احتمال دارد درد به قسمت‌های دیگر کشیده شود. خونریزی‌های زیاد در دوران قاعدگی و سقط‌های مکرر می‌توانند نشانه اختلالات رحم باشند.

درست است که بسیاری از بیماری‌های رحمی خطرناک نیستند، ولی بهتر است که شما سلامت رحم خود را کنترل کنید چون برخی از آن‌ها سلامت رحم شما را تهدید می‌کنند.

بیماری‌های رحم علائم مختلفی دارند که از جمله آنها می‌توان به مشکل در باردار شدن، خونریزی‌های شدید و غیرطبیعی، درد و ناراحتی در قسمت لگن، درد کمر، مشکل در ادرار کردن، ترشحات واژن و قاعدگی‌های نامنظم اشاره کرد. همانطور که می‌دانید بدن در طول چرخه قاعدگی دستخوش تغییراتی می‌شود و باعث می‌شود بیماری‌های رحم در زمان‌های خاصی بروز کنند و علائم متفاوتی داشته باشند.

رحم و ساختار آن

رحم به شکل گلابی در لگن، در پشت مثانه و جلوی راست روده قرار دارد. در هر بارداری رحم بزرگ می‌شود و بعد از زایمان دوباره به‌اندازه اصلی خود برمی‌گردد. در هر طرف رحم، تخمدان و لوله فالوپ قرار دارد. سیستم تولید مثل زنان از رحم، تخمدان، لوله فالوپ و واژن تشکیل شده است. با توجه به وضعیت این اندام و نزدیکی این اجزا درد در هر ناحیه موجب ایجاد بیماری‌های رحمی می‌شود.

عوامل زیادی وجود دارند که سبب بروز اختلالات رحم می‌شوند و ممکن است از خود رحم یا توسط هورمون‌ها و عوامل دیگر ایجاد شوند. در ادامه به این ناهنجاری‌ها و بیماری‌ها می‌پردازیم.

دیسمنوره

دیسمنوره در دوران قاعدگی ایجاد می‌شود که البته ممکن است در پیش از آن و در طول دوران قاعدگی نیز رخ دهد. این عارضه نشانه بیماری و اختلال نیست و اغلب با مصرف دارو و هورمون درمانی بهبود می‌یابد.

منوراژی

منوراژی به خونریزی طولانی مدت و شدید دوران قاعدگی گفته می‌شود که اغلب سبب بروز کم خونی و فقر آهن می‌شود. به‌منظور پیشگیری از علائم آن بهتر است خونریزی و کم خونی خود را کنترل کنید. ممکن است منوراژی بدون هیچ علتی یا بر اثر سرطان، روش‌های پیشگیری از بارداری، فیبروم، پولیپ، اختلالات هورمونی و سایر عوامل دیگر ایجاد شود.

پرولاپس رحم

به معنای افتادگی رحم است و معمولاً زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه‌ها و رباط‌هایی که رحم را نگه می‌دارند، ضعیف شوند و تا نزدیکی مثانه به سمت پایین بیایند. بسیاری از افراد با کهولت سن دچار افتادگی رحم از خفیف تا متوسط می‌شوند. علامت اصلی این عارضه تکرر ادرار و نشت ادرار است. همچنین می‌تواند سبب بروز درد در حین رابطه جنسی شود.

رحم رترو گرا

رحم رترو گرا یکی از اختلالات رحم است که در آن رحم به سمت ستون فقرات کشیده می‌شود و معمولاً علامت خاصی ایجاد نمی‌کند. ممکن است پزشک در طول معاینه لگنی متوجه این مشکل شود. این عارضه در دوران بارداری نیز به‌ندرت عوارض ایجاد می‌کند.

پولیپ

بسیاری از افراد پولیپ رحمی دارند که جزء یکی از اختلالات شایع رحمی است. در این اختلال توده‌های کوچک و نرمی در داخل رحم وجود دارند که سبب بروز خون‌ریزی شدید قاعدگی، لکه بینی بین عادات ماهانه و درد در هنگام رابطه می‌شوند.

فیبروم‌ها

فیبروم‌ها در پوشش داخلی رحم و دیواره‌های آن وجود دارند و می‌توانند توسط یک ساقه به دیواره پشتی رحم متصل شوند. آن‌ها می‌توانند به‌اندازه یک دانه نخود و حتی به‌اندازه یک پرتقال باشند. از جمله علائم آن می‌توان به درد پشت کمر، درد در هنگام مقاربت، فشار لگن، خونریزی شدید در طول و در بین عادات ماهانه و بروز مشکلات در طول دوران بارداری است.

اگرچه گاهی به فیبروم‌ها تومور نیز گفته می‌شود، اما سرطان نیستند و مانند سرطان به بافت‌های دیگر نمی‌روند.

اندومتریوز

اندومتریوز همان بافتی است که داخل رحم را می‌پوشاند و می‌تواند در سایر قسمت‌های بدن از جمله شکم و تخمدان‌ها نیز رشد کند. اندومتریوز سبب ایجاد بافت اسکار در اطراف اندام‌های آسیب دیده می‌شود. معمولاً افرادی که وبه اندومتریوز مبتلا هستند، هیپرپلازی اندومتر نیز دارند.

اندومتریوز علائم آزاردهنده‌ای به دنبال دارد، از جمله خونریزی‌های شدید، قاعدگی‌ دردناک، لکه بینی‌های نامنظم، درد در حین مقاربت و درد روده‌ها هنگام دفع ادرار و مدفوع.

هیپر پلای اندومتر

هیپر پلای اندومتر یکی از اختلالات رحم است که بر اثر تکثیر بیش از اندازه سلول‌های اندومتر که پوشش داخلی رحم را تشکیل می‌دهند، بافت داخلی رحم ضخیم شده و در نتیجه خونریزی‌های غیرطبیعی را در پی دارد.

این اختلال به خودی خود سرطان نیست، اما می‌تواند سبب بروز سرطان شود و علائم آن شامل خونریزی غیرطبیعی واژینال، ترشحات واژن یا تست غیرطبیعی پاپ اسمیر است.

بیماری التهابی لگن

هنگامی که میکروب‌ها و باکتری‌ها از دهانه رحم وارد می‌شوند و به سمت بالا می‌روند، در مسیر حرکت خود می‌توانند یک یا چند اندام مثل رحم، دهانه رحم و لوله‌های فالوپ که همگی اندام‌های لگنی هستند را آلوده کنند. این مشکل سبب ایجاد عفونت، ترشح، بوی بد واژن، تکرر و درد به‌هنگام دفع ادرار می‌شوند.

اسکار رحم یا سندرم آشرمن

ممکن است پس از جراحی، پرتو درمانی یا آسیب دیدگی رحم چسبندگی ایجاد شود که به آن سندرم آشرمن می‌گویند. این عارضه از پریود شدن جلوگیری می‌کند و همچنین باعث خونریزی خفیف در دوران قاعدگی می‌شود و در موارد شدید درد و خونریزی ایجاد می‌کند.

سرطان

اگر سرطان به سمت خارج از رحم پیشرفت کند، نیازمند درمان تهاجمی است. سرطان رحم که بیشتر به‌دلیل سرطان اندومتراتفاق می‌افتد، منجر به خونریزی غیرطبیعی واژن می‌شود.

درد مزمن لگن

اگر دلیل قابل شناسایی برای درد شما وجود ندارد، احتمال وجود درد مزمن لگنی وجود دارد. زمانی که درد شما شدید باشد، نیازمند درمان است و در این شرایط باید نسبت به عفونت مثانه و عفونت دستگاه گوارش حساس‌تر باشید.

ناهنجاری‌های مادرزادی رحم

ناهنجاری رحم اختلالاتی است که به‌صورت مادرزاد یا ژنتیکی وجود داشته‌اند و رحم شکل غیرطبیعی دارد و عامل اصلی سقط جنین است و با بارداری تداخل دارد. این ناهنجاری‌ها به راحتی توسط آزمایشات سونوگرافی و سی تی اسکن قابل مشاهده و تشخیص هستند. ناهنجاری‌های معمولی عبارتند از:

رحم جدا شده

این نوع اختلالات رحم از دو قسمت کاملاً مجزا تشکیل شده است که بافت رحم به‌صورت کامل یا تقریبی دو طرف را از هم جدا می‌کند.

رحم دو شاخ

این نوع رحم به‌اندازه رحم جدا شده از یکدیگر جدا نیستند و در آن شکل رحم به‌صورت قلب است و باعث شده تا به دو قسمت کم و بیش مساوی تقسیم شود.

رحم دیدلفیس

رحم در نزدیکی دهانه پایین خود به دو بخش تقسیم شده است و هر کدام دهانه رحم جداگانه‌ای دارند.

رحم تک شاخ

در این نوع اختلال، اندازه رحم کوچکتر از اندازه طبیعی است چون ممکن است بخشی فشرده و توسعه نیافته باشد و تنها از یک حفره واقعی تشکیل شود.

تشخیص بیماری‌های رحم

سابقه پزشکی، شرح حال و علائمی که شما به پزشکتان در مورد اختلالات رحم می‌گویید، به او کمک می‌کند که بداند برای شناسایی عامل بیماری نیازمند انجام آزمایش‌های خاصی هستید یا خیر. آزمایش‌های زیادی برای تشخیص اختلالات وجود دارند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

معاینه لگن

این امکان را به پزشک می‌دهد که رحم افتاده یا پس رفته را شناسایی کند و البته اطلاعات و ارزیابی کاملی از رحم به ما نمی‌دهد. اگر پزشک احساس کند که برای علت بیماری عامل دیگری وجود دارد به آزمایش‌های دیگری نیاز است.

پاپ اسمیر

تست پاپ اسمیر یک تست کاملاً مناسب است که به‌وسیله آن بتوانید تغییرات سلول‌های دهانه رحم که در مجاورت رحم هستند را شناسایی کنید. در صورت داشتن اختلالات رحمی پزشک شما این تست را برایتان تجویز می‌کند.

آزمایش ادرار

این آزمایش می‌تواند علت علائم شما را مشخص کند که بیشتر برای شناسایی سلول‌های سرطانی و عفونت‌ها استفاده می‌شود.

نمونه‌های خون

این آزمایش تغییرات هورمونی را مشخص می‌کند. تغییر میزان هورمون‌ها می‌توانند از علائم بیماری‌های رحمی و علل ایجاد آن‌ها نیز باشد.

تست‌های تصویربرداری

سونوگرافی و سی تی اسکن تصویری مفید از رحم را به شما ارائه می‌دهند تا به‌وسیله آن‌ها بتوانید ناهنجاری‌های رحم از جمله مشکلات آناتومی، افتادگی رحم و رحم رترو گرا را نیز شناسایی کنید. سی تی اسکن می‌تواند به‌وسیله تزریق رنگ به رگ خونی انجام شود که ساختارها را بهتر به تصویر بکشد.

روش‌های مداخله‌ای از جمله هیستروسکوپی، سونوهیستروگرام و هیستروسالپنگوگرافی نیز بسیار مؤثر هستند و برای تجسم فضای داخل رحم با تزریق رنگ به دهانه رحم استفاده می‌شوند.

درمان

درمان اختلالات رحم بستگی به علل ایجاد آن‌ها دارند و از آن میان می‌توان از داروها، هورمون درمانی، جراحی و دیگر روش‌ها استفاده کرد.

آنتی بیوتیک‌ها در درمان بیماری التهابی لگن و درمان عفونت‌ها کاربرد دارند. داروهای هورمونی نیز برای کاهش علائم بیماری‌ها استفاده می‌شوند. در درمان اختلالاتی مانند اندومتریوز، منوراژی، هیپرپلازی و دیسمنوره از هورمون درمانی به‌ویژه قرص‌های هورمونی ضد بارداری استفاده می‌شود.

آمبولیزاسیون روشی است که خون رسانی به بافت‌ها را کاهش می‌دهد و در نتیجه اختلالاتی مثل فیبروم‌های رحمی و پولیپ‌ها را می‌توان به‌وسیله آن درمان کرد و روشی کم تهاجمی است. جراحی نیز از اقدامات مهم و مؤثر به حساب می‌آید.

سرطان، افتادگی رحم و بسیاری از ناهنجاری دیگر را می‌توان به‌وسیله جراحی درمان کرد. افتادگی رحم در موارد شدیدتر نیاز به هیسترکتومی دارد. بسیاری از این ناهنجاری‌ها نیاز به اقدام خاصی ندارند و باید با تغییر سبک زندگی آنها را مدیریت کرد مثل مشکل نشت ادرار در رحم رتروگراد. همچنین افراد باید خود را از نظر ناهنجاری‌های رحمی پیش از دوران بارداری بررسی کنند که منجر به سقط جنین نشود.

کلام آخر

امروزه تغییر سبک زندگی و افزایش ماشین آلات، کم‌تحرکی و اختلالات هورمونی را به وجود آورده که باعث ایجاد اختلالات رحم شده است. گرچه نباید در این اختلالات عامل وراثت و مادرزادی را نادیده گرفت. بسیاری از این اختلالات با پیش گرفتن شیوه درمانی درست برطرف می‌شوند فقط باید حواسمان باشد که به موقع اقدام کنیم به‌خصوص اگر قصد بارداری دارید چون یکی از عوامل مهم در سقط جنین ناهنجاری‌های رحمی است. زنانی که قصد بارداری را دارند، با سونوگرافی دکتر نبی پور می توانند وضعیت رحم خود را بررسی و از اختلالات رحمی پیشگیری کنند.