سونوگرافی تیروئید چیست؟

گره های تیروئید اغلب به طور تصادفی در روش های مختلف تصویربرداری مانند سونوگرافی تیروئید و گردن تشخیص داده می شوند. با این حال ، سونوگرافی تیروئید شایع ترین روش تشخیصی و توصیفی برای بیان این گره ها در تیرویید است.

اغلب افراد با سونوگرافی در دوران بارداری آشنایی دارند، اما تصویربرداری سونوگرافی در بسیاری از زمینه های دیگر پزشکی ، مثلا در تشخیص بیماری های   تیروئید نیز بسیار پرکاربرد است.سونوگرافی تیروئید روشی ایمن و بدون درد است و جهت بررسی از غده تیروئید طراحی شده است. در این روش از اشعه‌های یونیزان و اشعه ایکس ری استفاده نمی‌شود، به همین دلیل تقریبا عوارضی به همراه ندارد.

سونوگرافی روشی بسیار حساس است و گره های غیر قابل لمس را می‌توان با کمک آن مشاهده کرد. گاهی اوقات ممکن است پزشکان از سونوگرافی تیرویید به عنوان بخشی از یک معاینه پزشکی استفاده کنند مخصوصا اگر بیمار علامتی داشته باشد که ممکن است با بیماری تیروئید مطابقت داشته باشد ، مانند خستگی.

سونوگرافی بافت نرم تیرویید در تشخیص طیف وسیعی از بیماری های غده‌ی تیروئید مانند:

توده های خوش خیم و سرطان های تیروئید

مورد استفاده قرار می‌گیرد.

غده‌ی تیروئید با نمای پروانه‌ای شکل در جلوی گردن قرار دارد که ۲ لوب آن در دو طرف گردن با یک باند باریک از بافت تیروییدی به یکدیگر متصل شده است.غده‌ی تیرویید ارگانی است که هورمون تیروئید را تولید می‌کند و بر بسیاری از عملکردهای مهم فیزیولوژیک مانند  تعداد ضربان قلب ، میانگین دما و سوخت و ساز پایه‌ی بدن تأثیر می گذارد.

   اگر در معاینه بزرگی یا برجستگی تیرویید لمس شود و یا نتایج آزمایشات خونی تیرویید غیرطبیعی باشد از سونوگرافی جهت بررسی بیشتر استفاده می‌شود. هم چنین می‌توان از سونوگرافی تیروئید برای غربالگری استفاده کرد مثلا در برخی از بیماری های ژنتیکی که خطر ابتلا به سرطان تیروئید افزایش می‌یابد، ممکن است به سونوگرافی منظم تیروئید نیاز داشته باشید.

از کاربردهای دیگر سونوگرافی بررسی عود سرطان در افرادی است که در گذشته تومور تیروییدی خود را جراحی کرده اند. گاهی از سونوگرافی تیروئید برای هدایتFNAB ( نوعی روش نمونه برداری از بافت تیرویید که سلول های بافتی را بررسی می‌کند) استفاده می شود.

سونوگرافی تیروئید چگونه کار می کند؟

در تصویربرداری اولتراسوند یا همان سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر استفاده می شود. امواج صوتی به بافت های داخلی بدن فرستاده می‌شود و بازتاب این امواج توسط دستگاهی به نام پروب دریافت می‌شود که این امواج دریافتی به دلیل ماهیت متفاوت بافت سرعت های متفاوتی دارند. در نهایت این اطلاعات توسط رایانه جمع آوری می شود و تصویر سونوگرافی ایجاد می‌شود. رایانه تصویر را بر اساس بلندی صوت (دامنه) ‌،  فرکانس و مدت زمان بازگشت سیگنال اولتراسوند به مبدل ایجاد می کند.

سونوگرافی تصاویر متحرکی را در لحظه تولید می کند که این ویژگی پزشکان را قادر می‌سازد تا از این طریق حرکت اندام ها و جریان خون داخل عروق را مشاهده کنند.

معاینات سونوگرافی نسبت به حرکت بیمار بسیار حساس هستند به عنوان مثال کودک فعال یا گریان می تواند در روند معاینه اختلال ایجاد کند. بنابراین باید سعی کنیم کودک را از قبل معاینه آرام نگه داریم.

 خطرات و موارد منع مصرف سونوگرافی تیرویید

تصویربرداری به طریق سونوگرافی تیروئید به طور کل روشی بسیار ایمن است و امواج صوتی مورد استفاده در سونوگرافی هیچ عارضه‌ی جانبی شناخته شده ای را به همراه ندارند.

پزشک پس از ارزیابی پزشکی که شامل اخذ سابقه پزشکی و معاینه بالینی است اقدام به سونوگرافی از تیرویید می‌کند. معمولا سونوگرافی بدون درد است و فقط چند دقیقه طول می کشد. نیازی به بیهوشی برای این اقدام وجود ندارد پس می‌توانید بلافاصله پس از سونوگرافی رانندگی کنید.

سونوگرافی تیروئید هم به صورت خوابیده و هم نشسته قابل انجام است.در هنگام انجام سونوگرافی پزشک متخصص سونوگرافی از بیمار می خواهد که چانه را به عقب متمایل کند تا نواحی جلوی گردن کشیده شود و به طور واضح نمایان شود. بعد از قرار گرفتن روی میز معاینه ، متخصص رادیولوژیست ماده‌ای ژل مانند را در منطقه مربوطه قرار می دهد.

این ژل به برقراری ارتباطی امن با سطح بدن و از بین بردن سطح هوای بین مبدل و پوست کمک می کند تا از عبور امواج صوتی به بدن شما جلوگیری کند. مبدل بر روی بدن قرار گرفته و از قسمت مورد نظر به عقب و جلو منتقل می شود تا تصاویر مورد نظر گرفته شود.

گاهی پزشکان از ماده‌ی حاجب جهت دسترسی به تصاویر بهتر استفاده می کنند. هنگامی که تصویر سونوگرافی در نمایشگر ظاهر شد پزشک  اندازه و شکل کلی غده‌ی تیرویید را بررسی می کند. در صورتی که در نمای ظاهری غده تیروئید برجستگی  مشاهده شود ، پزشکان با کمک تصاویر سونوگرافی رنگی (داپلر) می توانند اندازه و محل آن را شناسایی کنند و اطلاعاتی در مورد میزان خونرسانی  به آن محل بدست آورند.

یکی از مزایای سونوگرافی این است که می تواند ماهیت توده از نظر جامد یا مایع بودن آن را نشان دهد.

سونوگرافی هم چنین می تواند تا حدودی در تشخیص خوش خیم بودن و یا بدخیم بودن توده به پزشک کمک کند. البته سونوگرافی به تنهایی برای تشخیص گره‌ی خوش خیم از گره‌ی بدخیم  قابل اعتماد نیست. با این حال ، سونوگرافی با وضوح بالا و به صورت رنگی ( که اصطلاحا سونوگرافی کالر داپلر نامیده می‌شود)  که به بررسی ویژگی های عروقی گره‌ی تیروئید می‌پردازد یک روش مفید در غربالگری گره های تیرویید محسوب می‌شود.

محدودیت های سونوگرافی تیروئید چیست؟

در صورتی که یک یا چند ندول (گره) در غده‌ی تیروئید شناسایی شود رادیولوژیست باید ویژگی های گره ها را توصیف کند. برخی از ویژگی ها به شدت از خوش خیم بودن یک گره حمایت می‌کنند. اما اغلب رادیولوژیست با اطمینان کامل نمی توانند توده های خوش خیم و بدخیم را از یکدیگر تمایز دهند که برای قطعیت تشخیص نمونه برداری از بافت تیرویید را درخواست می‌کنند که این کار نیز تحت هدایت سونوگرافی و زیر نظر پزشک متخصص سونوگرافی انجام می پذیرد.

سونوگرافی تشخیصی و کم کاری و پرکاری تیرویید 

با سونوگرافی نمی توان عملکرد تیروئید را کاملا مشخص کرد و بیشتر روی ساختاربافتی آن می‌توان نظر داد – یعنی مثلا کم کاری و پرکاری غده قابل تشخیص نیست  و برای  بررسی عملکرد غده‌ی تیرویید ، پزشک ممکن است آزمایش خون یا آزمایش جذب ید رادیواکتیو را درخواست کند.