تغییرات فیبروکیستیک پستان

تغییرات فیبروکیستیک پستان یکی از وضعیت‌های شایع غیرسرطانی هستند که غالباً در زنانی که در مرحله پیش‌یائسگی هستند، مشاهده می شود. پزشکان متخصص برای صحبت کردن از این وضعیت، از اطلاق واژه «بیماری» بر آن خودداری می‌کنند.

درحال حاضر این عارضه را تنها با نام فیبروکیستیک پستان یا تغییرات فیبروکیستیک پستان می‌شناسند زیرا تجربه این وضعیت در فرد، بیماری تلقی نمی‌شود.

تغییرات فیبروکیستیک پستان چه هستند؟

این وضعیت منجر به تغییرات کیستیک توده‌ای در بافت سینه می‌شود. این تغییرات زمانی به‌وجود می‌آیند که کیست‌های فلوئیدی همراه با فیبروز در یک یا هر دو پستان رشد کنند.

فیبروز ضخیم شدن بافت پستان است که خود فرد یا پزشک می‌تواند، از روی پوست پستان متوجه آن شود. پوست پستان در این وضعیت، سفت، لاستیکی یا ضخیم می‌شود. فیبروز می‌تواند به‌خودی خود، بدون تشکیل هیچ کیستی، در فرد پدید آید.

تغییرات فیبروکیستیک ممکن است به‌صورت ماندگار یا دوره‌ای (ماهانه) باشند.‌ این تغییرات عموماً شایع هستند و نیاز به مداخلات درمانی ندارند. ضمن اینکه این تغییرات شانس ابتلا به سرطان پستان را در فرد افزایش نمی‌دهند.

این وضعیت در میان اغلب زنان شایع است؛ به‌طوری‌که حدود نیمی از زنان در طول دوران زندگی خود تغییرات فیبروکیستیک پستان را تجربه می‌کنند. این عارضه در مرحله پیش‌یائسگی در زنان رخ می‌دهد و تغییرات سطح هورمون‌ها برآن اثرگذار است.

چه کسانی تغییرات فیبروکیستیک را تجربه می‌کنند؟

این وضعیت در زنان 20 تا 50 ساله شایع‌تر است و تقریباً 50 % از زنان در این بازه سنی آن را تجربه می‌کنند. زنانی که دوره یائسگی را پشت سر گذاشته‌اند و درمان‌های جایگزینی هورمون دریافت نکرده‌اند، به‌ندرت با تغییرات فیبروکیستیک پستان مواجه می‌شوند.

مصرف الکل ممکن است، شانس ابتلا به این عارضه را به‌ویژه در زنان 18 تا 22 ساله افزایش دهد. گفته می‌شود کافئین در تشدید تغییرات فیبروکیستیک و درد‌های پستان مؤثر است، اما تحقیقات پزشکی درباره صحت این ادعا همچنان ادامه دارد.

قرص‌های ضدبارداری ممکن است، در کاهش علائم مؤثر باشند و درمقابل هورمون درمانی، این علائم را تشدید کند. علائم، معمولاً پس از یائسگی بهبود می‌یابند یا رفع می‌شوند.

علل ایجاد تغییرات فیبروکیستیک پستان

درحالی‌که مکانیسم دقیق تغییرات فیبروکیستیک نامشخص است، برخی این وضعیت را ناشی از نوسانات هورمونی به‌ویژه استروژن در چرخه قاعدگی می‌دانند. بافت پستان در پاسخ به هورمون‌هایی که توسط تخمدان‌ها ساخنه می‌شود تغییر می‌کند.

چنانچه فرد دچار تغییرات فیبروکیستیک پستان باشد، این تغییرات در پاسخ به هورمون‌ها با نمود بیشتری همراه خواهد بود. نتیجه این امر تورم، حساس شدن پستان یا توده‌های پستانی دردناک است.

علائم تغییرات فیبروکیستیک پستان

این وضعیت طیف وسیعی از علائم را با خود به همراه دارد، از جمله:

• حساس شدن پستان‌ و احساس ناراحتی در آن‌ها که در طول مرحله پیش قاعدگی تشدید می‌شود.
• پدید آمدن یا ناپدید شدن ناگهانی توده‌های خوش‌خیم قابل مشاهده در پستان‌ یکی دیگر از علائم این عارضه است.
• وجود توده‌های برآمده و آزاد، عموماً در نزدیکی زیر بغل. این توده‌ها غالباً بدون علامت هستند و دردی ایجاد نمی‌کنند و به‌طور اتفاقی یا ضمن خودآزمایی پستان توسط خود فرد کشف می‌شوند.
• ترشحات غیرخونی سبز یا تیره از نوک پستان‌ها که بدون فشار از آن‌ها خارج می‌شوند.
• برآمدگی‌های بافت پستان که در چرخه قاعدگی سایز آن‌ها تغییر می‌کند.
• تشدید ماهانه درد پستان‌ها که از دوره تخمک‌گذاری شروع می‌شود و تا پیش از عادت ماهانه ادامه می‌یابد و سپس با شروع قاعدگی بهتر می‌شود.

علائم یاد شده می‌توانند بعد از سن 30 و 35 سالگی تشدید شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اغلب تغییرات فیبروکیستیک عادی هستند. با این حال در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• وجود توده‌های جدید یا توده‌های پایا در پستان‌ها
• وجود برآمدگی‌هایی که منجر به سفت شدن یا ضخامت بافت پستان شود
• وجود دردهای ادامه‌دار یا تشدید شونده در پستان‌ها
• پایدار ماندن تغییرات پستان‌ها پس از دوران قاعدگی
• بزرگ‌تر شدن یا تغییر کردن توده قبلی پستان

پزشک در مرحله اول خوش‌خیم بودن یا سرطانی بودن تغییرات را بررسی می‌کند. بدین منظور بیمار برای معاینات ماموگرافی یا سونوگرافی پستان ارجاع داده می‌شود. ممکن است، برای زنان جوانی که به دلیل بافت بسیار متراکم پستان‌ها امکان ماموگرافی در آن‌ها وجود ندارد، تنها سونوگرافی تجویز شود.

پزشک بر اساس تراکم، شکل و سایر ویژگی‌هایی که در نتیجه تصویربرداری از توده به‌دست می‌آید، تشخیص می‌دهد که آیا تغییرات ایجاد شده از نوع خوش‌خیم هستند یا خیر.

البته گاهی ممکن است، تشخیص وضعیت تغییرات تنها از طریق تصویربرداری میسر نباشد و پزشک انجام نمونه‌گیری (بیوپسی) از بافت را ضروری بداند. با این روش پزشک قادر است، تشخیص دهد که آیا توده ایجاد شده جامد است یا کیستی و آیا سرطانی است یا خیر.

درمان تغییرات فیبروکیستیک پستان

در اغلب موارد چنانچه پزشک تغییرات پستان را سرطانی تشخیص ندهد، نیازی به مداخلات درمانی نیست. توصیه می‌شود، اگر در نتیجه این وضعیت با احساس درد یا ناراحتی در پستان‌ها مواجه هستید، در طول شب و روز زمانی که دردها تشدید می‌شوند، از سوتین‌های مناسب استفاده کنید.

بهتر است، از انجام فعالیت‌ یا ورزش‌هایی که می‌تواند منجر به آسیب پستان‌ها شود، خودداری کنید. همچنین توصیه می‌شود، از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین نظیر چای، قهوه، نوشابه و شکلات که می‌توانند در تشدید درد مؤثر باشند، بپرهیزید.

تغییرات فیبروکیسیتک پستان و سرطان

خوشبختانه این وضعیت ریسک ابتلا به سرطان را در مبتلایان افزایش نمی‌دهد. البته ابتلا به تغییرات فیبروکیستیک پستان ممکن است پزشک را در تشخیص توده‌های بالقوه سرطانی در معاینات ماموگرافی با دشواری مواجه کند. زنانی که دچار بعضی از انواع تغییرات فیبروکیستیک پستان هستند، ریسک ابتلا به سرطان در آن‌ها بالاتر است.

متخصصان توصیه می‌کنند، زنانی که در سنین 50 تا 74 سالگی قرار دارند به‌طور منظم و با مشورت پزشک ماموگرافی انجام دهند. ضمن اینکه معاینات منظم پستان‌ها توسط خود فرد نیز می‌تواند در شناسایی عارضه‌های مشکوک در پستان کمک‌کننده باشد.

کلام آخر

همان‌طور که اشاره شد، تغییرات فیبروکیستیک پستان عارضه خطرناکی برای فرد محسوب نمی شود. در عین حال آنچه اهمیت دارد، این است که هرگونه رشد توده در پستان‌ها از جهت سرطانی بودن یا نبودن مورد ارزیابی قرار گیرند. همانطور که سونوگرافی دکتر نبی پور برای معاینه داخلی شکم به کار می رود، ماموگرافی دکتر نبی پور نیز برای بررسی پستان بسیار مناسب است. پس به‌طور کلی لازم است همه زنان برای بررسی وضعیت سلامت پستان‌ها به‌طور منظم خودآزمایی پستان یا ماموگرافی‌ را انجام دهند. در صورت مشاهده هرگونه تغییر غیرعادی در بافت و پوست پستان‌ها حتماً به پزشک مراجعه کنید.