آشنایی با سونوگرافی شکم، هدف، خطرات و روش انجام آن

در سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی تصویرهایی از اندام داخلی بدن گرفته می‌شود. این تکنیک تصویربرداری انواع مختلفی دارد که سونوگرافی شکم یکی از آن‌ها به شمار می‌رود. تصویربرداری از شکم در تشخیص زودهنگام و درمان به موقع بسیاری از بیماری‌ها نقش موثری دارد. در این شیوه تشخیص بیماری، بررسی کاملی از ارگان‌های داخل شکم و ساختار‌های مربوط به ‌آن‌ صورت می‌گیرد.

امروزه این نوع سونوگرافی بدون درد و خطر برای کودکان و بزرگسالان استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که این روش تشخیصی هیچ گونه عارضه جانبی برای انسان به همراه ندارد. در مقاله پیش‌رو اطلاعات مفصلی درباره این نوع از سونوگرافی و هدف از انجام آن ارائه شده است. همچنین با خطرات و پروسه انجام این روش نیز آشنا می‌شوید.

سونوگرافی شکم چیست؟

اسکن‌های اولتراسوند (Ultrasound) از امواج صوتی با فرکانس بالا برای گرفتن تصاویر و ویدئو از داخل بدن استفاده می‌کنند. این نوع سونوگرافی برای کمک به پزشک به منظور دیدن اندام‌ها و ساختارهای داخل شکم به کار می‌رود.

همانطور که بیان شد سونوگرافی رایج، بی‌خطر و بدون درد است. مطالعه‌ای نشان داده است که تعداد سونوگرافی‌های انجام شده در جهان از سال 1996 تا 2010 هر سال 4 درصد افزایش یافته است.

تصاویر اولتراسوند ساختار و حرکت اندام‌های داخلی و همچنین جریان خون در رگ‌های خونی را نشان می‌دهند. سونوگرافی بارداری متداول‌ترین روشی است که برای مشاهده و بررسی جنین در زنان باردار مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما سونوگرافی شکم کاربردهای بالینی دیگری نیز دارد.

چرا باید سونوگرافی از شکم انجام شود؟

این روش تصویربرداری برای بررسی اندام‌های اصلی در حفره شکم استفاده می‌شود. این اندام‌ها شامل کیسه صفرا، کلیه‌ها، کبد، پانکراس و طحال هستند.

در حقیقت اگر شما فردی سیگاری بین 65 تا 75 سال سن هستید، بهتر است که برای بررسی آنوریسم آئورت شکمی، سونوگرافی از شکم را انجام دهید. این توصیه برای افرادی با این سن که قبلا سیگاری بوده‌اند نیز صدق می‌کند.

اگر پزشک به داشتن یکی از شرایط زیر در بدن شما مشکوک شود، احتمالا برای شما سونوگرافی شکم را تجویز می‌کند:

• وجود لخته خون؛
• اندام بزرگ شده (مانند کبد، طحال یا کلیه)؛
• وجود مایع در حفره شکمی؛
• سنگ کیسه صفرا؛
• فتق؛
• پانکراتیت؛
• انسداد کلیه یا سرطان؛
• سنگ کلیه؛
• سرطان کبد؛
• آپاندیس؛
• وجود تومورهای مختلف.

همچنین از این شیوه برای کمک به پزشک در کنار برخی از تکنیک‌ها استفاده می‌شود. برای مثال پزشک ممکن است که در طول نمونه‌برداری از شکم سونوگرافی را نیز به‌کار ببرد. تصاویر به‌دست آمده برای مشخص کردن مکان‌های قرارگیری سوزن به منظور نمونه‌برداری از بافت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این روش تشخیص بیماری در تخلیه مایع کیست یا آبسه نیز به پزشکان کمک می‌کند. همینطور بررسی جریان خون در داخل شکم نیز یکی دیگر از موارد کاربرد این تکنیک است.

خطرات تصویربرداری از شکم چیست؟

سونوگرافی شکم هیچ خطری برای شما ندارد. این روش برخلاف اشعه ایکس یا سی‌تی اسکن از اشعه استفاده نمی‌کند. به همین دلیل بسیاری از پزشکان ترجیح می‌دهند که سونوگرافی را برای بررسی رشد نوزادان در زنان باردار به کار برند.

سونوگرافی بافت‌های شکم را کمی گرم می‌کند. همچنین در برخی موارد حباب‌های بسیار کوچکی در برخی بافت‌ها به وجود می‌آورد. تاکنون علم پزشکی اثرات بلند مدت این عوارض بر بدن را شناسایی نکرده‌ است.

برای سونوگرافی از ناحیه شکم چگونه آماده شوید؟

پیش از انجام سونوگرافی شکم با پزشک خود مشورت کنید. از او بپرسید که قبل از جلسه تصویربرداری آیا امکان نوشیدن مایعات یا مصرف داروهای مختلف وجود دارد؟

پزشک معمولا به شما می‌گوید که 8 الی 12 ساعت قبل از سونوگرافی ناشتا باشید. این توصیه به این دلیل است که غذای هضم نشده در معده و ادرار در مثانه امواج صوتی را مسدود می‌کند. این اتفاق گرفتن تصاویر واضح را برای تکنسین دشوار می‌سازد.

اگر از کیسه صفرا، کبد، لوزالمعده یا طحال خود سونوگرافی می‌گیرید، احتمالا باید عصر قبل از آزمایش یک وعده غذایی بدون چربی بخورید و بعد از آن ناشتا باشید.

آزمایش سونوگرافی از شکم چگونه انجام می‌شود؟

قبل از انجام سونوگرافی شکم از شما خواسته می‌شود که لباس بیمارستان بپوشید. همچنین باید جواهرات یا اشیائی که احتمال ایجاد اختلال در اسکن را دارند، از خود جدا کنید. سپس باید با شکم عریان روی یک تخت مخصوص دراز بکشید.

تکنسین سونوگرافی ژل روان‌کننده مخصوصی را روی شکم شما می‌مالد. این ژل از ایجاد حفره‌های هوا بین پوست و مبدل اولتراسوند جلوگیری می‌کند. مبدل اولتراسوند ظاهری شبیه به میکروفون دارد. این مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا را از طریق بدن شما منتقل می‌سازد. این امواج آنقدر بلند هستند که گوش انسان قادر به شنیدن آن‌ها نیست. اما امواج صوتی هنگام برخورد با یک جسم متراکم مانند یک ارگان یا نوزاد منعکس می‌شود.

در صورتی که در ناحیه شکم خود احساس درد دارید، ممکن است که در حین سونوگرافی نیز کمی ناراحتی حس کنید. اگر درد شدید شد، حتما این مسئله را به تکنسین مربوطه اطلاع دهید. برخی عوامل یا شرایط احتمال تداخل با نتایج سونوگرافی را دارند. این عوامل عبارتند از:

• چاقی بیش از حد؛
• غذای داخل معده؛
• گاز اضافی روده؛
• باریم (Barium) باقیمانده در روده‌ها؛ باریم مایعی است که در برخی آزمایشات بلعیده می‌شود. این مایع به پزشک کمک می‌کند که معده و دستگاه گوارش شما را به راحتی مشاهده کند.

وقتی پروسه اسکن به پایان رسید، تکنسین ژل را از روی شکم شما پاک می‌کند. این روش معمولا کمتر از 30 دقیقه طول می‌کشد.

بعد از انجام آزمایش چه اتفاقی می‌افتد؟

پس از دریافت تصاویر سونوگرافی رادیولوژیست آن‌ها را تفسیر می‌کند. سپس پزشک نتایج این تصاویر را با شما در میان می‌گذارد. در این شرایط ممکن است که پزشک اسکن یا آزمایشات دیگری را برای شما بنویسد.

این تصاویر و آزمایشات برای تشخیص درست بیماری موثر هستند. بنابراین از انجام صحیح و به موقع آزمایشات تجویز شده توسط پزشک کوتاهی نکنید.

کلام آخر

سونوگرافی شکم یکی از انواع روش‌های تشخیص بیماری است. استفاده از این شیوه بدون درد و بی‌خطر به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است. در این مقاله اطلاعات جامعی درباره خطرات سونوگرافی، موارد استفاده از آن و همچنین نحوه انجام آن مطرح شده است.